Να διεκδικήσουμε το δικαίωμα στην πόλη!

Θα εξακολουθούμε να εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας και τους πολίτες στον φόβο, ή στο να διεκδικούν το δικαίωμα στην πόλη;

Με αφορμή το ολιστικό πρόγραμμα για την σύγχρονη κινητικότητα του ΠΣΕΟ:
“Ο δρόμος είναι δάσκαλος!”

Η απρόσκοπτη μετακίνηση είναι θεμελιώδες κοινωνικό δικαίωμα και στοιχειώδης ατομική ελευθερία, ειδικά στις σύγχρονες πόλεις στις οποίες οι αποστάσεις είναι μεγάλες. Η κινητικότητα δεν είναι μόνο επιλογή, αλλά και ανάγκη. Ανάγκη για να πας στη δουλειά, στο σχολείο, στην αγορά, να συναναστραφείς με κόσμο… Κάθε περιορισμός του δικαιώματος στη μετακίνηση, αποτελεί μορφή κοινωνικού αποκλεισμού, με όλες τις παρελκόμενες συνέπειες! 

Το δικαίωμα στην πόλη είναι μια ιδέα και ένα σύνθημα, που ειπώθηκε αρχικά από τον Ανρί Λεφέβρ το 1968 στο βιβλίο Le Droit à la ville (Το Δικαίωμα στην πόλη).

Ζούμε και κινούμαστε σε πόλεις που κατασκεύασε μια κυρίαρχη ιδεολογία με γνώμονα την ιδιοκτησία και το κέρδος! Είναι ο σύγχρονος κόσμος που κατασκεύασε ο άνθρωπος,  στον οποίο είναι καταδικασμένος να ζει! Είναι ο κόσμος που σήμερα (με την καταστροφή του περιβάλλοντος)  μας κλείνει με αυθάδεια το μάτι, λέγοντάς μας ότι τα κάναμε όλα λάθος..!

Το ερώτημα του ποια πόλη θέλουμε, δεν μπορεί να διαχωριστεί από το ερώτημα του τι είδους άνθρωποι θέλουμε να είμαστε, τι είδους κοινωνικές σχέσεις αναζητούμε, τι σχέσεις με τη φύση φροντίζουμε να έχουμε, τι τρόπο καθημερινής ζωής επιθυμούμε, τι είδους τεχνολογίες κρίνουμε κατάλληλες, τι αισθητικές αξίες έχουμε.

Το δικαίωμα στην πόλη είναι κάτι περισσότερο από την ελευθερία πρόσβασης του ατόμου στους αστικούς πόρους: Είναι το δικαίωμα να αλλάζουμε τους εαυτούς μας μέσω των αλλαγών στην πόλη. (H. Lefebvre)

Σύμφωνα με τον ίδιο μάλιστα, το δικαίωμα αυτό απευθύνεται όχι μόνο στο ατομικό αλλά και στο συλλογικό επίπεδο, καθώς για το μετασχηματισμό της αστικοποίησης είναι απαραίτητη μια δυναμική μαζική διεκδίκηση! 

Σήμερα όλοι σχεδόν (και αυτοί που κατέστρεψαν το περιβάλλον) συμφωνούν με τον Λεφέβρ στο ότι, η ελευθερία να σχηματίζουμε και να ανασχηματίζουμε τις πόλεις και τους εαυτούς μας,  είναι ένα από τα πιο σημαντικά αλλά και παραμελημένα ανθρώπινα δικαιώματα!

Γνωρίζουμε όλοι ότι οι πόλεις που φτιάξαμε (με ένα συγκεκριμένο μοντέλο)  δεν είναι βιώσιμες!

Οι σύγχρονες πόλεις αν και έχουν εξελιχθεί σε βασικά κέντρα υποδομών, αγορών, πολιτισμού και αναψυχής, δεν μπόρεσαν να  αντιμετωπίσουν τη συνεχή υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων τους. Ουσιαστικά  (και ίσως δομικά)  προβλήματα, όπως  η κακή ποιότητα του αέρα, η κυκλοφοριακή συμφόρηση και ο όγκος της κυκλοφορίας, η επιθετικότητα, τα υψηλά επίπεδα θορύβου, η κατάληψη των 2/3 σχεδόν των δρόμων και των (όσων) δημόσιων χώρων, από οχήματα, σκουπιδοτενεκέδες και απορρίμματα, η έλλειψη χώρων παιχνιδιού, αναψυχής και αθλητισμού, η άναρχη δόμηση πνίγουν όλο και πιο πολύ τους κατοίκους!

Υποχρεωνόμαστε από την ίδια την κατασκευή της πόλης να μη ζούμε στο δημόσιο χώρο!

Υπάρχει, λοιπόν, για να χρησιμοποιήσουμε και μια έκφραση της εποχής, ένα είδος “bullying” από την πόλη προς τους πολίτες, προς τους κατοίκους που έχει δημιουργήσει η ίδια η φιλοσοφία κατασκευής της πόλης..!

Παράλληλα το πρόβλημα των τροχαίων συγκρούσεων (σταθερά πακτωμένο με την κατασκευή της πόλης)  είναι μια γάγγραινα! Για να εξαλειφθεί  απαιτείται μόνιμη, μακροπρόθεσμη και πολυεπίπεδη αντιμετώπιση η οποία δεν πρέπει να αφήνει στο απυρόβλητο κανέναν παράγοντα: Από τις πολεοδομικές αναφορές, τις απαιτήσεις της σύγχρονης κινητικότητας, τους απαιτητούς ελεύθερους χώρους, μέχρι και την κουλτούρα των μετακινήσεων..!

Αν και στη χώρα μας σήμερα, σχεδόν κάθε μέρα γίνονται εκδηλώσεις με επίκεντρο την Οδική Ασφάλεια (έκφραση που πουλάει πολύ και έχουν στηθεί πίσω της καριέρες και περιουσίες), η επίδραση αυτών δεν άπτεται (και είναι λογικό) των προσδοκιών. Η πληθώρα πληροφοριών και όχι πάντοτε έγκυρων, δημιουργεί έναν “ιδιότυπο κορέσμο” ο οποίος τελικώς περισσότερο μπερδεύει, παρά εκπαιδεύει τον πολίτη.

Στον αντίποδα αυτής της λογικής ο Πανελλήνιος Σύλλογος Εκπαιδευτών Οδήγησης και Κυκλοφοριακής Αγωγής (Π.Σ.Ε.Ο.)  προτείνει μια ολιστική προσέγγιση του θέματος, με συνεχείς πολυεπίπεδες δράσεις για την πόλη, διεκδικώντας το δικαίωμα της συμμετοχής στην πόλη!

Κοινός παρονομαστής ο δρόμος, και όλα τα θαυμαστά που συμβαίνουν σε αυτόν!

Ο 1^ος άξονας: Ιστορίες που λέει ο δρόμος φιλοδοξεί να μοχλεύσει στην δημιουργία μιας νέας αισθητικής του δρόμου, φιλικής, πολύχρωμης, ανθρωποκεντρικής και  προσβάσιμης σε όλους τους πολίτες!

Ο 2^ος άξονας: Ο πολίτης ως υποκείμενο στην Κοινωνία της Κυκλοφορίας, τοποθετεί τον άνθρωπο στο κάδρο των συμπεριφορών, προτείνοντας και εκπαιδεύοντάς τον στην υιοθέτηση ενεργητικών τρόπων μετακίνησης φιλικών προς το περιβάλλον, ως επένδυση και πολλαπλασιαστή για όλη την κοινωνία.

Ο 3^ος  άξονας: Η βιώσιμη αστική κινητικότητα ως κραυγή και συγχρόνως εφαλτήριο για το σημείο μηδέν που βρισκόμαστε, να αδράξουμε έστω και αυτή την κουτσή ευκαιρία, για να αντιστρέψουμε την σημερινή κατάσταση!

Κάθε πόλη καλλιεργεί συμπεριφορές, όχι μόνο για τους κατοίκους της αλλά και για κάθε επισκέπτη που περνά από αυτή!

Ήρθε η ώρα να αποκτήσουν οι πόλεις ένα δικό τους καταστατικό, ένα δικό τους μανιφέστο, το οποίο θα απαντά στην επιτακτική ανάγκη/απαίτηση για συλλογική αλλαγή!

Η πρόταση του Πανελληνίου Συλλόγου Εκπαιδευτών Οδήγησης και Κυκλοφοριακής Αγωγής (ΠΣΕΟ) με τους τρεις άξονες προσεγγίσεων και δράσεων είναι ουσιαστική, μια και όλες οι δράσεις των αξόνων, θα λειτουργήσουν ως καρτεσιανό γινόμενο για την Κοινωνία της Κυκλοφορίας (ΚτΚ)!

Άρης Ζωγράφος
Πρόεδρος Πανελληνίου Συλλόγου Εκπαιδευτών Οδήγησης (ΠΣΕΟ)